بسته بندی نقش مهمی در ارزش ادراک شده توسط مصرف‌کنندگان یک محصول دارد. بسته بندی خوب علاوه بر کمک به حمل و‌ نقل و پرزنت درست محصولات، می‌بایست از آن‌ها محافظت و نگهداری کند.
بسته بندی در صنعت بازرگانی شامل طیف بسیار گسترده‌ای از کالاها و کاربردها است. بنا به نوع محصول و مقاصد صادراتی یا وارداتی محصولات بسته بندی شده، اصول و قواعد مشخصی را برای بسته بندی ممکن است می‌بایست رعایت کرد. در صنعت بازرگانی می‌بایست توجه داشت که کالاها نیازمند بسته بندی کاملا مطمئن و ایمن هستند تا در طی مسیر حمل و نقل بدون آسیب باقی بمانند و برای خریدار خارجی نهایی قابل قبول باشند. انواع مختلف کالاها به روش‌های متنوعی برای بسته بندی جهت صادرات نیاز دارند، زیرا از نظر شکل، اندازه و حجم یکسان نیستند. بسته بندی نقش کلیدی در موفقیت صادرات محصولات را نیز ایفا می‌کند. زیرا لازمه‌ی حفظ ایمنی محصولات که آن‌ها را تا رسیدن به مقصد نهایی در شرایط ایده‌آل نگهداری کند، بسته بندی صحیح محصولات است. کشورهای مختلف رویه‌های گوناگونی را برای بسته بندی در نظر می‌گیرند و برخی رویه‌ها و الزامات سختگیرانه‌تری را برای مواد و شیوه‌های بسته بندی دارند.
مرکز تجارت بین المللی (ITC) که در سال 1964 تأسیس شد، آژانس مشترک بین دو سازمان تجارت جهانی (WTO) و سازمان ملل متحد (UN) است که اطلاعات، خدمات مشاوره، آموزش، شبکه‌ها و پروژه‌های بسته بندی صادراتی را تسهیل می‌کند. خدمات و آموزش‌های بسته بندی صادراتی ارائه شده توسط آژانس توسعه مشترک سازمان ملل متحد و تجارت جهانی، یکی از جامع‌ترین پایگاه‌های اطلاعاتی حامی بسته بندی صادراتی است. علاوه بر ITC، سازمان جهانی بسته بندی (WPO) و برخی از فعالان تجاری مانند NEFAB نیز در این فضا فعالیت می‌کنند.
در بسته بندی محصولات صادراتی ضروری است که آن‌ها را در برابر مشکلات احتمالی مقاوم کرد. از جمله مشکلات معمولی که در بسته بندی محصولات صادراتی ممکن است پیش بیایند می‌توان موارد ذیل را نام برد:

• شکستگی و آسیب دیدن محصولات بسته بندی شده،
• رطوبت و شرایط محیطی نامناسب به ویژه در بسته بندی های حساس به تغییرات محیطی،
• نشتی و بیرون ریختگی محصولات از بسته بندی،
• اضافه وزن محموله

اصول و رویه‌های حمل و نقل بین‌المللی برای بسته بندی هریک از محموله‌های صادراتی یا وارداتی ممکن است متفاوت باشند، در نتیجه پیش از اقدام به بکارگیری راهکار بسته بندی در صنایع بازرگانی می‌بایست با دقت رویه‌هایی را که مشمول محموله‌ها می‌شوند بررسی و رعایت کرد.
در حمل و‌ نقل مدرن، کانتینرها و پالت‌ها به یک استاندارد تبدیل شده‌اند، زیرا محصولات را در بهترین حالت ممکن محافظت می‌کنند. استفاده از تسمه های بسته بندی و فیلم استرچ در ایمن‌سازی محصولات نیز به طور گسترده مورد استفاده است. سطح و شیوه‌ی بسته بندی صادراتی بسته به نوع محصول، نحوه حمل و نقل و امکانات موجود در بندر یا فرودگاه مقصد متفاوت است. به طور کلی، برای حمل و‌ نقل از طریق کشتی‌ها، انواع راهکارهای بسته بندی گسترده برای محافظت از محصولات در برابر رطوبت مورد نیاز است، زیرا در این شیوه‌ی حمل و نقل سفرهای طولانی مدت همراه با قرار گیری در معرض رطوبت می‌بایست طی شوند. محموله‌های صادراتی همچنین باید در برابر نیروهای بسیاری مانند ارتعاشات، رطوبت، تنش‌های ناشی از آب و هوا، فشارهای ناشی از انباشتگی و همچنین فشرده‌سازی، برش و خمش مقاوم باشند. بسته بندی صادراتی نیازمند دانش و تخصص در این زمینه است تا انتخاب شیوه‌ی مناسب و مواد بسته بندی مورد استفاده در بهینه‌ترین و اثربخش‌ترین حالت ممکن باشد.
امروزه با توجه به گستردگی و زیاد بودن گزینه‌های در دسترس جهت بسته بندی محصولات، انتخاب بهینه‌ترین راهکار را بیش از پیش امری تخصصی و نیازمند مشاوره و صرف زمان جهت انتخاب کرده است.
در بحث بسته بندی ‌کالاها یک تقسیم‌بندی کلی وجود دارد:

• بسته بندی اولیه: بسته بندی اولیه لایه‌ای از بسته بندی است که در تماس مستقیم با خود محصول است. هدف اصلی بسته بندی اولیه حفاظت، نگهداری و دادن اطلاعات به مصرف‌کننده است. گونه‌های بسته بندی اولیه بسیار متفاوت است و با توجه به نوع محصول بسته بندی شده اشکال بسیار گوناگونی را به خود می‌گیرد. به طور مثال: برای آب معدنی بسته بندی اولیه بطری آن است.
• بسته بندی ثانویه: هدف دومین لایه‌ی بسته بندی محصولات، نمایش برند محصول و حمل و نقل آسان‌تر آن است. این نوع بسته بندی برای گروه‌بندی تعداد معینی از محصولات جهت سهولت در انبارداری نیز استفاده می‌شود. بسته بندی ثانویه اغلب از اجزای متعددی مثل کارتن‌ها، جعبه‌های پلاستیکی، محصولات بسته بندی جداکننده، محصولات بسته بندی پرکننده، کیسه‌ها و غیره تشکیل شده است.
• بسته بندی سوم: سومین لایه‌ی بسته بندی یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که باید در حفاظت از محصولات بسته بندی شده به آن توجه کرد. وظیفه‌ی اصلی بسته بندی سوم تسهیل و کمک به حفاظت، جابجایی و حمل و نقل محصولات است. این نوع بسته بندی به ندرت توسط مصرف‌کننده نهایی در بازارهای B2C دیده می‌شود. به طور مثال بسته بندی محصولات روی پالت و حفاظت از آن‌ها از طریق فیلم استرچ یا تسمه های بسته بندی نوعی از بسته بندی لایه‌ی سوم است. تسمه های بسته بندی می‌توانند محصولات را هم در لایه های داخلی و هم در لایه های خارجی بسته بندی در برابر جابجایی و آسیب حین حمل و نقل محافظت کنند. این تسمه ها همچنین می‌توانند به عنوان نقطه‌ی اتصال محموله به سکوهای حمل و وسایل حمل و‌ نقل استفاده شوند.

در این قسمت بیشتر به اصول بسته بندی موثر در لایه‌ی سوم برای صادرات و واردات کالاها می‌پردازیم. بسته بندی صحیح برای بازرگانی محصولات، محموله ارزشمند شما را طی حمل و نقل بدون آسیب به مقصد می‌رساند. استانداردهای حمل و نقل در کشورها و مناطق مختلف متفاوت است و باید با توجه به مقصد مورد نظر اصول و رویه‌های بسته بندی مربوط به آن منطقه را مدنظر قرار داد. علاوه بر آن در انتخاب راهکار مناسب بسته بندی باید به موارد ذیل همیشه توجه داشت:

• وزن محموله
• اندازه محموله
• نوع و محتوای محموله

هفت عامل مهم در بسته بندی محموله‌های صادراتی و وارداتی

عوامل متعددی در اثربخشی بسته بندی برای حمل و نقل به صورت بین‌المللی تاثیرگذار هستند. از جمله‌ی این عوامل می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• نوع محصول بسته بندی شده

نوع محصول در واقع مهم‌ترین عامل اثرگذار در گزینش راهکار بسته بندی است. ماهیت موادی که بسته بندی می‌شوند را می‌توان به شیوه‌های گوناگون تقسیم‌بندی کرد. در یکی از این تقسیم‌بندی‌ها می‌توان آن‌ها را به سه دسته‌ی اصلی پر خطر، با خطر متوسط و کم خطر طبقه‌بندی نمود. بر اساس این طبقه‌بندی کلی مواد بسته بندی شده را می‌توان به زیردسته‌های مختلفی نیز تقسیم‌بندی کرد که از جمله‌ی برخی از آن‌ها شامل موارد ذیل می‌شود:

• طبقه‌بندی مواد منفجره
• طبقه‌بندی مواد گازی
• طبقه‌بندی مایعات قابل اشتعال
• طبقه‌بندی جامدات قابل اشتعال
• طبقه‌بندی مواد بهداشتی
• طبقه‌بندی مواد متفرقه

این گونه طبقه‌بندی‌ها جهت تسهیل روند شناسایی روش مناسب جهت بسته بندی و حمل محصولات مربوطه است.

• شرایط حمل و نقل

نوع و شرایط حمل و نقل بر راهکارهای انتخابی بسته بندی موثر است. به طور مثال در صورت حمل بسته‌های صادراتی از طریق دریایی، هوایی یا زمینی نوع راهکار انتخابی قطعا متفاوت خواهد شد. برای هریک از این شیوه‌های حمل رویه‌ها و قوانینی وجود دارد که با مطالعه‌ی دقیق هریک باید هنگام انتخاب راهکار بسته بندی آن‌ها را مدنظر قرار داد. هر یک از شیوه‌های حمل و‌ نقل محموله‌های بازرگانی، نیازهای بسته بندی متفاوتی دارند که باید در نظر گرفته شوند.

• حمل و نقل هوایی: حمل و نقل هوایی برای محصولاتی که در زمان کوتاه مدت می‌بایست به مصرف‌کننده برسند، ایده‌آل است. نکته منفی این شیوه گران بودن آن است. هر چه بسته بزرگ‌تر و سنگین‌تر باشد، حمل و نقل هوایی گران‌تر است. در بسته‌هایی که به صورت هوایی حمل می‌شوند، می‌توان از پالت‌های بسته بندی، تسمه های بسته بندی و فیلم استرچ جهت ایمن‌سازی و حفاظت استفاده نمود.
• حمل و نقل دریایی: حمل و نقل دریایی رایج‌ترین راه‌حل برای حمل و نقل کالاهای بزرگ و حجیم با زمان تحویل انعطاف‌پذیر است. این شیوه طولانی‌ترین زمان را می‌برد، اما مقرون به ‌صرفه‌ترین راه برای جابجایی محموله‌های فله‌ای با حجم زیاد بین مسافت‌های طولانی است. در بسته‌هایی که به صورت دریایی حمل می‌شوند، باید به اصول ایمنی توجه ویژه‌ای داشت. در این شیوه به دلیل مسافت طولانی باید به خوبی از ایمن بودن مرسوله اطمینان حاصل نمود. استفاده از تسمه های بسته بندی محکم و مقاوم‌سازی محموله در برابر آسیب‌های احتمالی از طریق فیلم های استرچ با استحکام بالا از جمله اقداماتی است که می‌توان مدنظر داشت.
• حمل و‌ نقل ریلی: حمل و‌ نقل ریلی نیز یکی از مقرون به صرفه‌ترین گزینه‌ها برای حمل و نقل داخلی است. در صورت وجود زیرساخت‌های موجود این شیوه‌ی حمل نیز می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد. در بسته‌هایی که به صورت ریلی حمل‌ می‌شوند، محصولات باید به گونه‌ای در کانتینر یا سایر اقلام محکم شوند که جلوی جابجایی آن‌ها را بگیرد.
• حمل و‌ نقل زمینی: حمل و نقل زمینی یا جاده‌ای رایج‌ترین شکل باربری است. به طور مثال برای انتقال محموله از یک بندر هوایی یا دریایی به مقصد نهایی داخلی آن، حمل و نقل جاده‌ای مورد نیاز است. این شیوه برای حمل و نقل در مسافت‌های کوتاه گزینه‌ی ایده‌آل است. از مزایای این شیوه این است که بسیار مقرون به صرفه است و در این شیوه می‌توان محموله‌ها را به راحتی از نقاط مختلف مسیر حرکت ردیابی کرد. در بسته هایی که به صورت جاده‌ای حمل می‌شوند، باید به شکل، اندازه و وزن محموله توجه کرد و بر اساس آن راهکار بسته بندی متناسب را انتخاب نمود.
• اندازه و شکل مرسوله

اندازه و شکل مرسوله از چندین جهت روی بسته بندی محصول اثرگذار هستند. شکل محصول مشخص‌کننده‌ی نوع محصولات محافظتی مورد نیاز جهت بسته بندی آن است. همچنین سایز و وزن محصولات نیز روی نوع حمل و نقل انتخابی محصولات و نوع مواد بسته بندی تاثیرگذار هستند.

• اصول و رویه‌های بسته بندی بین‌المللی

یکی از مواردی که می‌بایست در بسته بندی محصولات و صادرات آن‌ها توجه داشت، توجه به رویه‌ها و قواعد بین‌المللی حمل و بسته بندی محصولات است. به طور مثال نوع لوازم بسته بندی که می‌بایست محصولات را با آن محافظت کرد در کشورهای مختلف ممکن است بنا به رویه‌های آن منطقه متفاوت باشد. در صورت عدم رعایت این قواعد ممکن است که بسته‌های ارسالی شما متحمل جریمه یا برگشت خوردن شوند.

• بودجه قابل تامین برای بسته بندی

حمل بار به مقاصد بین‌المللی طبیعتاً هزینه‌هایی به همراه دارد که بسته به روش حمل و نقل و مقصدی که بار به آن منتقل می‌شود، می‌تواند متفاوت باشد. پیش از هر گونه اقدام می‌بایست برآورد واقعی از بودجه در دسترس خود داشت تا دانست که چه مواد بسته بندی لازم است و چقدر هزینه دارند. باید توجه داشت که به هیچ وجه برای کاهش هزینه‌ها از انتخاب بسته بندی با کیفیت پایین استفاده نشود. بسته بندی نامناسب به دلیل آسیب رساندن به قطعات یا محصولات در حین حمل و نقل حتی می‌تواند منجر به هزینه‌های بیشتر شود.

• نوع طراحی مورد نظر در بسته بندی محصولات

در بسته بندی محصولات همانطورکه قبلا ذکر شده چندین لایه ممکن است وجود داشته باشد که بسته به شرایط در هر یک از این لایه‌ها راهکار متناسب با آن را می‌توان انتخاب کرد. به طور مثال برای بسته بندی لایه سوم یا بیرونی که باید از محصولات در مسیر حمل و نقل و پس از آن محافظت کند، محصولات مختلفی اعم از فیلم استرچ، پالت ها و تسمه های بسته بندی می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. در حالی که بسته بندی های لایه‌های داخلی‌تر با توجه به نوع محصول تنوع بسیار بیشتری دارند. باید توجه داشت که نوع بسته بندی بیرونی و داخلی انتخاب شده بسته به آنچه که حمل می‌شود، نحوه ارسال آن و الزامات و محدودیت‌های مقصد متفاوت است. به طور کلی بسته بندی بیرونی باید از محصولات در برابر آسیب در طی حمل و نقل، شرایط محیطی، رطوبت و سایر آلاینده‌ها محافظت کند. در حالی‌که بسته بندی داخلی علاوه بر این موارد می‌تواند اهداف گوناگونی اعم از پرزنت کردن محصول را عهده‌دار شود.

• پایداری و حفظ محیط زیست

از آنجا که عوامل زیادی را باید در هنگام صادرات کالا به مقاصد بین‌المللی مدنظر قرار داد، در بسیاری از موارد اهمیت پایداری و مسائل زیست محیطی به راحتی نادیده گرفته می‌شوند. اما باید توجه داشت که اصول حفظ محیط زیست و سرمایه‌گذاری بلند مدت روی این مبحث نادیده گرفته نشوند و بسته بندی های نهایی مطابق با اصول و رویه‌های حفظ محیط زیست باشند.

فرآیند بسته بندی متناسب در صنعت بازرگانی

فرآیند بسته بندی متناسب در صنعت بازرگانی که توسط یک تیم آموزش دیده از متخصصان پشتیبانی می‌شود شامل چندین مرحله متوالی است:

• تجزیه و تحلیل اولیه با در نظر گرفتن تمام نیازهای مشتری، تعیین پارامترهای اساسی و تعیین کننده برای محصول و در نظر گرفتن خطرات احتمالی. این تجزیه و تحلیل همچنین شامل اطلاعاتی در مورد نحوه حمل و نقل، مقصد نهایی، مواد و شیوه‌های بسته بندی مورد استفاده است.
• داده‌های حاصل از تجزیه و تحلیل اولیه، پایه و اساس پروژه‌ای است که با همکاری متخصصان گزارش شناخت کاملی از آن تدوین شده است، که شامل اسکیل پروژه، طراحی راهکار بسته بندی و شرح فرآیند بسته بندی و حمل و نقل است.
• قسمت‌های مختلف مورد نیاز پروژه بسته بندی بر اساس گزارش مربوطه آماده می‌شوند.
• دقیقاً طبق روش گزارش شده به صورت دقیق و حرفه‌ای، محصول مورد نظر بسته بندی می‌شود تا در برابر انواع آسیب‌ها در طول حمل و‌ نقل محافظت شود.
• محصول بسته بندی شده بارگیری و به محل مقصد حمل می‌شود.

هدف به بند ارائه خدمات حرفه‌ای، قابل اعتماد، جامع و به ویژه ایمن به مشتریان است که همه‌ی نیازهای مشتریان محترم را برآورده سازد.