صنعت مصالح ساختمانی صنعت جالبی است از این جهت که ضمن تنوع محصولی بالا در جنسهای مختلف از ریزترین ذرات پودری تا بزرگترین قطعات تیر آهنی قابل بسته بندی است و بسته بندی در آن نقش دارد. به دلیل تنوع بسیار زیاد مصالح ساختمانی از حیث نوع، اندازه و ماهیتشان راهکارهای بسته بندی هریک از انواع مصالح ساختمانی به صورت تخصصی مربوط به آن ماده هستند.
اگر بخواهیم محصولات این صنعت را از نظر جنس و کاربردهای مشابه دسته بندی کنیم، به جمع بندی تقریبی از محصولات سایر صنایع خواهیم رسید. محصولات این صنعت شامل موارد زیر است:
- محصولات فلزی
- محصولات پلیمری
- محصولات سلولزی
- چوب، الوار، درب و پنجره، پارکت، محصولات کف و …
- لوازم الکتریکی مانند کلید، پریز و …
- لوازم خانگی و …
- کاشی، سرامیک، ساندویچ پنل، جداول، موزائیک، بلوک، آجر، سفال و …
- سیمان، ملات، بتن و …
برای هریک از این محصولات بنا به ابعاد تولیدات و سرعت خط تولید، راهکار مناسب برای بسته بندی قابل ارائه است. البته بدون استثنا برای همگی بسته بندی روی خط تولید و تا انتهای آن کاربرد دارد.
بسته بندی صنعتی مصالح ساختمانی با توجه به رشد قابل توجه بازار صنعت ساختمان سازی گسترش چشمگیری را داشته است. تولید و توزیعکنندگان لوازم ساختمانی و حتی خرده فروشان این صنعت باید شیوه های بسته بندیی را بکار بگیرند که از مصالح در برابر آسیب به خوبی محافظت کنند. بسته بندی در این بازار معمولاً به شیوههای پالت های تخت، پالت های جعبهای، کیسههای فله، جعبههای پلاستیکی، تسمه های بسته بندی، فیلم های پلاستیکی و … هستند. هدف از بسته بندی مصالح ساختمانی به حداقل رساندن ضایعات بسته بندی، در عین حصول اطمینان از حفاظت مناسب از کالاها و بهبود اثربخشی کارگران است. بسته بندی صحیح علاوه بر موارد یاد شده سبب سهولت جابجایی محصولات بسته بندی شده نیز میشود. گستردگی روشهای بسته بندی مورد استفاده در این صنعت به دلیل تنوع نوع مصالح ساختمانی مورد استفاده بسیار زیاد است. به عنوان مثال فیلم پلاستیکی بیشترین استفاده را برای جلوگیری از خوردگی انواع مصالح دارد و کیسه های محصولات عملکرد و مشخصات آنها را نشان میدهند. پالت ها و جعبه ها جهت حمل و نقل مصالح مورد استفاده قرار میگیرند. تسمه های بسته بندی نیز ایمن سازی مصالح ساختمانی را تضمین میکنند و برای به حداقل رساندن حرکت در طول حمل و نقل و حفاظت از کالاها استفاده میشوند.
بسته بندی در سایت های ساختمانی را میتوان به سه نوع تقسیم کرد.
- بسته بندی اولیه که از محصول محافظت و آن را شناسایی میکند.
- بسته بندی ثانویه که چند محصول را با هم گروهبندی یا به هم متصل میکند.
- بسته بندی سوم یا ترانزیت که از محصول در حین نگهداری و حمل و نقل محافظت میکند.
با توجه به افزایش تقاضای مصالح ساختمانی و گسترش تجارت بینالملل در این صنعت، برای ایمنی محصول و انتخاب گزینهی بسته بندی مناسب در جهت جلوگیری از آسیبهای ناشی از عوامل محیطی و حمل و نقل، قوانین و رویههای مربوطه سختگیرانهتر اعمال میشوند.
مدیریت ضایعات بسته بندی مصالح ساختمانی
به طور میانگین نزدیک به یک سوم ضایعات سایتهای ساختمانی مربوط به بسته بندی مصالح ساختمانی است که به شکلهای ضایعات سلولزی، پلاستیکی و چوبی موجود است. این ضایعات را میبایست با شیوههای صحیح مدیریت نمود.
سه بعد اصلی مدیریت صحیح بسته بندی مصالح ساختمانی شامل موارد ذیل است:
- کاهش ضایعات بسته بندی (REDUCE)
- استفاده مجدد از مواد تا حد ممکن (REUSE)
- بازیافت مواد (RECYCLE)
تمامی مصالح ساختمانی که تولید میشوند و به محل ساختوساز می رسند، میبایست به گونهای بسته بندی و محافظت شوند. اساساً فیلم های پلاستیکی، چوب، تسمه های بسته بندی، پالت ها و کیسه ها در حال حاضر اکثریت شیوه های بسته بندی را تشکیل میدهند. تمایل روزافزون به استفاده از مواد پیش ساخته در ساختمان سازی، حجم بسته بندی لازم در حمل و نقل محصول را افزایش میدهد. علاوه بر این، مواد معمول ساختمان سازی مانند انواع آجر و بلوک، سیمان، انواع کاشی و سرامیک و … نیز باید به شیوههای متناسب با نوع آن بسته بندی و محافظت شوند. یکی از مشکلاتی که هزینههای زیادی را میتواند متحمل کند، عدم توجه به اصول صحیح بسته بندی است که سبب میشود به جهت صرف منابع زیاد نقطهی قابل توجهی برای کسبوکارها باشد.
به طور مثال معمولا در حین استفاده از بسته بندی های پلاستیکی مثل فیلم های استرچ و کیسه های پلاستیکی، برای ساخت یک بلوک از 100 خانه بیش از 1700 متر مکعب زباله پلاستیکی تولید میشود. اساساً فیلمهای استرچ برای بسته بندی پالت ها استفاده میشوند. در نتیجه در جهت جلوگیری از آسیب و مدیریت بهینه در این زمینه توصیههایی برای به حداقل رساندن ضایعات حاصل از بسته بندی های پلاستیکی شامل انتخاب متناسبترین راهکار (به طور مثال استفاده از فیلم های استرچ سازگارتر با محیط زیست مانند فیلم های پری استرچ که میزان کمتری از محصول را برای بسته بندی استفاده میکنند)، تفکیک در مبدا، تلاش برای نگهداری بسته بندی محصول تا آخرین لحظه و ذخیره فوری مواد بسته بندی پس از باز شدن آن است. هنگامی که مقادیر زیادی از ضایعات بسته بندی تولید میشوند، استفاده از یک بیلر یا کامپکتور جهت فشرده سازی میتواند میزان اشغال فضا توسط ضایعات تولیدی را کاهش دهد و هزینههای انبارش تا زمانیکه برای بازیافت یا دفع منتقل میشوند، مدیریت شوند. برای مثال بسته بندی پلاستیکی میتواند برای بازیافت مجدد عدلبندی شود و جهت بازیافت منتقل گردد.
هزینه های حمل و نقل و دفع زباله های ساختمانی هر ساله در حال افزایش است. جهت افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها یکی از عواملی که میتواند سبب بهبود رویههای مدیریت هزینه به صورت چشمگیری شود، توجه به اصول صحیح و بهینه در بسته بندی مصالح ساختمانی، بکارگیری روشهای کاهش ضایعات ناشی از بسته بندی مواد در عین حفظ اثربخشی آن و دفع صحیح زباله های بسته بندی است. با در نظر داشتن اصول صحیح بسته بندی مصالح ساختمانی از حیث عوامل زیست محیطی و مدیریت هزینه گام بزرگی میتوان برداشت.
در نخستین مرحله میبایست سعی در شناسایی راهکارهای بسته بندی مصالح در بهینهترین حالت ممکن کرد. به گونهای که با استفاده از حداقل مواد برای بسته بندی و انتخاب مناسبترین شیوهها، به مطلوبترین نتیجهی مورد نظر جهت حفظ ایمنی کالاها در حمل و نقل و انبارش آن دست یافت. گام بعدی شناسایی ضایعات بسته بندی است که برای استفاده مجدد و بازیافت مناسب هستند و تنها به عنوان آخرین راه، باید دفن زباله یا سوزاندن آن را مدنظر داشت.
مزایای کاهش ضایعات بسته بندی مصالح ساختمانی از طریق بکارگیری سیستم بهینه برای مدیریت و بسته بندی اثربخش این مصالح میتواند شامل کاهش هزینهها در موارد زیر باشد:
- خرید مواد مورد نیاز بسته بندی: در صورت انتخاب راهکار بسته بندی مناسب مدیریت هزینهها به ویژه در بلند مدت به کارآمدترین شیوه، ممکن خواهد شد.
- هزینههای نیروی کار: هزینههای حمل ضایعات اضافی ناشی از بسته بندی ناصحیح را دست کم نگیرید. این هزینهها شامل زمان صرف شده برای پاکسازی زباله و جمعآوری آنها به اضافه هزینه حمل و نقل آنها میشود.
- هزینههای دفع زباله: هزینههای متحمل شده در جهت دفع زبالههای ساختمانی ناشی از بسته بندی ناصحیح را نیز میتوان به صورت چشمگیری با انتخاب درست شیوههای بسته بندی مدیریت نمود.
- کسب درآمد بالقوه: تا حد امکان بهتر است که از مواد بسته بندی قابل بازیافت استفاده نمود تا از مزایای بازیافت مواد بسته بندی نیز بهره برد.
- مدیریت و بهبود زنجیره تامین: بهبود در رویههای بکارگیری راهکارهای بسته بندی میتواند در تمام سطوح زنجیره تامین سبب بهینهسازی شود.
شاید در نگاه اول انتخاب برخی از راهکارهای بسته بندی بهینه در نظر صاحبان کسبوکار هزینهبرتر از سایر راهکارهای معمول باشد، اما در واقع، بسیاری از ابزارها و تکنیکهایی که کسب و کار شما میتواند از آن استفاده کند، از نظر پیاده سازی در صورت انتخاب تامین کننده مناسب بسیار آسان و تنها ممکن است با هزینه کمی بیشتر در کوتاه مدت باشند. ولی بازگشت سرمایهای که در صورت سرمایه گذاری روی این راهکارهای بهینه به شما بازمیگردد، عامل کلیدی تصمیمسازی است که میتواند به شما تضمین دهد روش صحیحی را انتخاب نمودهاید.
در آغاز انتخاب راهکار بسته بندی متناسب زمان و تلاش اولیه برای ارزیابی تامینکنندگان و راهکارها برای به حداقل رساندن ضایعات بسته بندی و مدیریت صحیح محصولات، میتواند سبب صرفهجویی قابل توجهی در هزینهها شود. به طور کلی، برای کاهش زباله های بسته بندی باید تامین کنندگانی که به صورت تخصصی و مهندسیشده راهکارهایی با بیشینهی کارآیی و صرف کمترین میزان مواد ارائه میدهند را بررسی و به دقت انتخاب نمود. این مهم به کارآیی زنجیره تامین و اثرات زیست محیطی مثبت کمک میکند و نباید از آن غافل شد.
تامین کنندگان محصولات بسته بندی میتوانند از شیوههای مختلف به شما در بهبود رویههای بسته بندی کمک کنند.
- ارائهی راهکارهای کاهش ضایعات در طول روند تولید تا بستهبندی و پس از آن: در تمامی روند تولید محصولات مصالح ساختمانی و بستهبندی آن باید اصول مدیریت و کاهش ضایعات را مدنظر داشت، به عنوان مثال استفاده از بستهبندیهای بزرگتر و خطوط بستهبندی بهینه برای کاهش مقدار مصرف محصولات بستهبندی در هر واحد و بهره بردن از صرفههای ناشی از مقیاس در کارخانههایی که این مهم برای آنها قابل دستیابی و سرمایهگذاری است.
- کاهش اثرات مخرب زیست محیطی بسته بندی: با استفاده از بسته بندی های قابل استفاده مجدد یا قابل بازیافت میتوان در این جهت گام برداشت که علاوه بر کمک به انجام تعهدات و مسئولیتهای اجتماعی، سبب مدیریت هزینه نیز خواهد شد.
- بهبود راندمان حمل و نقل: در صورت کارآمد بودن بسته بندی، بازدهی سیستم حمل و نقل سازمان شما نیز بهبود مییابد. به عنوان مثال در صورت بسته بندی در قالب اشکال و اندازههایی که میتوانند استفاده از پالت ها و وسیله های حمل و نقل را به حداکثر برسانند، در استفاده از این محصولات نیز به صورت بهینه میتوان مدیریت هزینه نمود.
بسته بندی کاشی، سرامیک، ساندویچ پنل، جداول، موزائیک، بلوک، آجر، سفال و …
بسته بندی این گونه از مصالح ساختمانی بنا به نحوهی حمل و نقل و حساسیتهای آن و نوع محصول بسته بندی شده ممکن است کمی متفاوت باشند. در ادامه به بررسی نحوهی بسته بندی انواع کاشی و سرامیک و محصولات مشابه به صورت تکی و دستهای میپردازیم.
بسته بندی کاشی و سرامیک به صورت تکی
- در بسته بندی کاشی ها به صورت تکی باید توجه داشت که از خم شدن کاشی جلوگیری شود تا از شکستگی و ترک خوردگی آن جلوگیری شود.
- سطوح بالا و پایین کاشی باید به طور یکنواخت و به خوبی محافظت گردند.
- کاشی ها باید در صورت نیاز توسط محصولات بسته بندی پر کننده به خوبی محکم شوند.
- کاشی ها باید در وسط جعبه قرار بگیرند تا فشار را به خوبی بتوانند تحمل کنند.
- میبایست اطمینان حاصل شود که کاشی ها در جعبه اصلا جابجا نمیشوند.
- از آسیب روی کاشی ها میتوان با فیلم های محافظ به خوبی جلوگیری نمود.
بسته بندی کاشی و سرامیک های متعدد
- بسته های کاشی میبایست روی هم چیده شوند.
- بسته های کاشی را جهت محکم شدن با تسمه های بسته بندی پلی پروپیلن میتوان محکم نمود.
- کاشی های روی هم را در یک جعبه جداگانه قرار داده میشوند.
- از پرکننده های بسته در صورت نیاز میبایست استفاده نمود تا بسته ها جابجا نشوند.
- بسته های ثانویه کاشی یا سرامیک روی یک پالت قرار میگیرند.
- دور پالت را با فیلم استرچ میبایست محکم نمود تا اطمینان حاصل شود جابجا نمیشوند.
- از تسمه های بسته بندی پت یا پلیپروپیلن بنا بر نوع محموله جهت محکم نمودن پالت میبایست استفاده نمود.
- در نهایت میبایست مطمئن شد که بسته بندی کاملا مطمئن است و امکان جابجا شدن وجود ندارد.